Τί είναι η κατάκλιση και τα διάφορα έλκη
Πληγές από κατάκλιση
Ως κατάκλιση ορίζεται η εξέλκωση του δέρματος που δημιουργείται εξαιτίας της υφιστάμενης πιέσεως σε διάφορες περιοχές του σώματος, υπερκείμενες οστικών προεξοχών.Το 90% των ελκών κατάκλισης εντοπίζεται στο κάτω ήμισυ του σώματος και τα 2/3 από αυτά σε γλουτούς και ισχία, ενώ το 1/3 στα κάτω άκρα.
Η πίεση είναι ο κυριότερος παράγοντας δημιουργίας κατάκλισης όταν αυτή υπερβαίνει τα 40mmHg. Προκαλεί κατά σειρά ισχαιμία, επιμόλυνση και νέκρωση.Συνεχής πίεση 12 ωρών προκαλεί νέκρωση του δέρματος ενώ αρκεί πίεση 4 ωρών για μυϊκή νέκρωση. Η ορατή βλάβη κατάκλισης αντιπροσωπεύει μικρό μέρος της ολικής βλάβης, καθώς το δέρμα έχει την μεγαλύτερη ανοχή στην προκαλούσα την βλάβη πίεση.
Η τριβή προκαλεί βλάβη της επιδερμίδας, επιμόλυνση του τραύματος και απώλεια υγρών.
Οι κατακλίσεις έχουν τέσσερα στάδια:
ΣΤΑΔΙΟ Ι: Ερυθρότητα χωρίς εντύπωμα σε ανέπαφο δέρμα. Αποχρωματισμός δέρματος, θερμότητα, οίδημα και σκλήρυνση μπορεί να χρησιμοποιηθούν ως δείκτες ειδικά σε άτομα με σκούρο δέρμα.
ΣΤΑΔΙΟ ΙΙ: Απώλεια μερικού πάχους δέρματος, στην οποία εμπλέκεται η επιδερμίδα, το χόριο ή και τα δύο. Το έλκος είναι επιφανειακό και κλινικά εμφανίζεται με τη μορφή γδαρσίματος ή φλύκταινας.
ΣΤΑΔΙΟ ΙΙΙ: Απώλεια ολικού πάχους δέρματος, η οποία περιλαμβάνει καταστροφή ή νέκρωση υποκείμενων ιστών, χωρίς σπήλαιο.
ΣΤΑΔΙΟ ΙV: Εκτεταμένη καταστροφή δέρματος, νέκρωση ιστών ή καταστροφή μυών και οστών, σχηματισμός σπηλαίου.
Διαβητικά έλκη-Διαβητικό πόδι
Αναφορικά με τους διαβητικούς, δύο είναι οι πρωτογενείς παράγοντες που μπορούν να προκαλέσουν έλκος και στη συνέχεια να το επιδεινώσουν επειδή επιβραδύνουν την διαδικασία της επούλωσης.Πρόκειται για τη νευρική βλάβη(νευροπάθεια) και τη χαμηλή ροή αίματος (περιφερική αγγειακή νόσο). Όταν το σώμα τραυματίζεται, το αίμα παρέχει οξυγόνο, πρωτεΐνες, και τα θρεπτικά συστατικά που επιτρέπουν να επουλωθεί το τραύμα. Εάν η ροή του αίματος είναι χαμηλή, η επούλωση παρεμποδίζεται.
Το διαβητικό πόδι είναι απο τις πιο δύσκολες περιπτώσεις τραύματος που μπορεί να αντιμετωπιστεί και ο χρόνος επούλωσης συνήθως είναι μεγάλος.
Αρτηριακά έλκη – άτονα έλκη
Αρτηριακά ή Ισχαιμικά έλκη – Αποτελούν περίπου το 10-15% των ελκών. Οι αρτηρίες των κάτω μελών φέρνουν το αίμα στις γάμπες και τα πόδια. Αν στενέψουν σημαντικά, συνήθως λόγω αθηροσκλήρωσης ,θα μειωθεί η κυκλοφορία στο μέλος. Έτσι, θα λείπει οξυγόνο και θρεπτικές ουσίες από τους ιστούς του ποδιού, το δέρμα θα γίνει επιρρεπές σε σχισίματα, ενώ θα μειωθεί η δυνατότητα επούλωσης.
Αυτά αποτελούν πάνω από το 70% του συνόλου των ελκών. Κάθε φορά που κινούνται οι μύες της γάμπας βοηθούν να αντληθεί αίμα προς την καρδιά, ενώ μια σειρά βαλβίδων εμποδίζουν το αίμα να γυρίσει προς τα πίσω. Αν χαλάσουν αυτές οι βαλβίδες, το αίμα ρέει προς τα πίσω και αυξάνει την πίεση στις φλέβες. Μετά από καιρό, οι φλέβες θα “ξεχειλώσουν” και θα υπάρχει διαρροή υγρού έξω απ’ αυτές σε επίπεδο φλεβικών τριχοειδών με συνέπεια να πρήζονται τα πόδια ,να παχύνεται και να χαλάει το δέρμα. Στην κατηγορία των ελκών λόγω στάσης μπορούμε να κατατάξουμε και τα σχετικώς σπάνια έλκη λόγω λεμφοιδήματος ή καρδιογενούς οιδήματος, επειδή η αντιμετώπισή τους είναι συναφής.
Φλεβικά έλκη – άτονα έλκη – κιρσοί (λόγω φλεβικής στάσης)
Οι κιρσοί είναι η πιο συνηθισμένη κατηγορία άτονων ελκών και η αντιμετώπιση τους είναι πολύ δύσκολη.Τα φλεβικά έλκη συνήθως εμφανίζονται μετά απο κάποιο μικροτραυματισμό στην περιοχή που εντοπίζεται η φλεβική ανεπάρκεια.
Εγκαύματα
Το έγκαυμα είναι η καταστροφή του δέρματος και των υποκείμενων ιστών από θερμικό, χημικό ή ηλεκτρικό παράγοντα. Είναι ίσως ο μοναδικός τραυματισμός που απαιτεί ειδική αντιμετώπιση από μία ιατρική ομάδα εξειδικευμένη στη θεραπεία του. Η θεραπεία των εγκαυμάτων ποικίλλει ανάλογα με την έκταση, το βάθος και τη θέση της βλάβης και σκοπός της είναι η επανένταξη του εγκαυματία στο κοινωνικό σύνολο με όσο το δυνατόν λιγότερες βλάβες.
Η κατάλληλη γνώση των παθολογοφυσιολογικών διαταραχών και του έντονου καταβολισμού είναι το κλειδί της θεραπείας των εκτεταμένων εγκαυμάτων, ενώ η τοπική αντιμετώπιση της βλάβης απαιτεί γνώσεις επανορθωτικής χειρουργικής.
Έγκαυμα μπορεί να προκληθεί από τη φωτιά, τον ήλιο, τα χημικά, τα καυτά υγρά ή αντικείμενα, τον ατμό, τον ηλεκτρισμό και άλλους παράγοντες. Το έγκαυμα μπορεί να είναι ένα μικρό ιατρικό πρόβλημα ή και επείγον, θανατηφόρο περιστατικό.
Τα προιόντα για εγκαύματα πρέπει να ενυδατώνουν συνεχώς την περιοχή του τραύματος ώστε να υπάρξει γρήγορη και σωστή επούλωση.
Αντιμετώπιση κατακλίσεων και άλλων ελκών
- Η αντιμετώπιση ενός τραύματος αρχίζει με την λειτουργική απομάκρυνση (debridement) των νεκρωμάτων (της εσχάρας).Επιτυγχάνεται αποτελεσμάτικά με την χρήση ειδικών προιόντων (υδρογέλες) ή με τον καθαρισμό του τραύματος από κατάλληλο χειρουργό.
- Ξεπλένουμε με άφθονο φυσιολογικό ορό.Αποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε ιωδιούχα παράγωγα (πχ. betadine), τα οποία αποδεδειγμένα, προκαλούν νεκρώματα επιβραδύνοντας έτσι την επούλωση της πληγής. Επίσης δεν χρησιμοποιούμε ποτέ τοπικά αντιβιοτικά (πχ. σκόνες η αλοιφές αντιβιοτικών), τα οποία δημιουργούν ανθεκτικότητα σε μικροοργανισμούς. Αν η κατάκλιση είναι μολυσμένη, τότε οι αλλαγές των επιλεγμένων επιθεμάτων πρέπει να γίνονται σε πιο τακτά χρονικά διαστήματα (κυρίως για την δυσοσμία) και ο ασθενής να υποστηρίζεται με συστηματική αντιβίωση έναντι των αναερόβιων παθογόνων οργανισμών (ψευδομονάδα, σταφυλόκοκκος, στρεπτόκοκκος).
- Στεγνώνουμε καλά την περιοχή του υγειούς γύρω από την πληγή δέρματος, αφήνοντας την ίδια την πληγή υγρή.
- Εδώ έρχεται πλέον η ώρα της εφαρμογής των κατάλληλων επιθεμάτων.Τα επιθέματα κατάκλίσεων είναι σχεδιασμένα ώστε η χρήση τους να είναι απλή και αποτελεσματική.
Η χρήση γαντιών είναι απαραίτητη σε όλα τα παραπάνω βήματα.
Για τις κατακλίσεις αξίζει να αναφέρουμε πώς τα σημείο που ταλαιπωρεί τους περισσότερους κατακεκλιμένους ασθενείς είναι η ιεροκοκκυγική χώρα ( κατάκλιση κόκκυγα) λόγω της υψηλής πίεσης που εφαρμόζεται στον κόκκυγα αλλά και λόγω της φυσιολογίας της περιοχής (βρίσκεται το ιεροκοκκυγικό οστό ).Τα τραύματα κατάκλισης κόκκυγα κλέινουν πιο δύσκολα από τα υπόλοιπα σημεία του σώματος όμως με την σωστή χρήση υλικών αντιμετωπίζονται επιτυχώς.
Η κατάκλιση πτέρνας δημιουργείται συνήθως από την πίεση που ασκείται απο το στρώμα.Αν δεν υπάρχει τραύμα τότε απλά σηκώνουμε με την βοήθεια μαξιλαριών τα πόδια ώστε να μην αγγίζει η πτέρνα το στρώμα του κρεβατιού.Στην περίπτωση κατάκλισης στην πτέρνα χρησιμοποιούνται προϊόντα συνήθως με περίδεση.
